به گزارش مشرق، انتخابات براساس لیست‌های بسته در تعدادی از کشورهای جهان متداول است، در این نظام رأی دهندگان از میان فهرست‌های مختلف، تنها حق انتخاب یکی از آنها را همان‌گونه که هست، دارند و نمی‌توانند هیچ گونه دخل و تصرفی در فهرست‌ها به عمل آورند.

نظام فهرست بسته، معمولا در حکومت‌های پارلمانی متداول است و رأی دهندگان با انتخاب یک حزب سیاسی دست آن حزب را برای انتخاب دولتی قوی باز می‌گذارند؛ این نوع از نظام انتخاباتی احزاب را با قدرت‌تر در راس امور می‌آورد تا بتوانند با پشتوانه مردم برنامه‌های سیاسی خود را پیش ببرند.

در ایران هم مدتی است که شاهد نوعی از انتخابات براساس فهرست هستیم. جریان اصلاحات اخیرا در دو تجربه متفاوت توانسته بخشی از مردم تهران را مجاب به انتخاب فهرست ارائه شده توسط این جریان کند. موضوعی که می‌توان آن را در ایران بی‌سابقه دانست.

لیست امید و انتخابات مجلس

نکته‌ای که اکنون مورد توجه قرار گرفته نه خوبی یا بعدی انتخابات لیستی بلکه نوع عملکرد جریان اصلاحات در این مساله است. لیست امید اولین فهرستی انتخاباتی بود که توسط شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان به ریاست محمدرضا عارف تهیه و با تائید رئیس دولت اصلاحات توانست تمام کرسی‌های پارلمانی تهران را تصاحب کند.

پس از پایان انتخابات بود که تازه حواشی در مورد این لیست و نحو ورود افراد به آن آغاز شد؛ مساله انتخاب سیده فاطمه حسینی دختر صفدر حسینی به عنوان نماینده مجلس یکی از موضوعاتی بود که به بحث‌هایی در مورد نحوه ورود افراد به لیست امید دامن زد، سیده فاطمه حسینی با سابقه‌ ریاست بر هیت مدیره صرافی خانوادگی‌شان به یک باره از طریق لیست امید وارد مجلس شد، اتفاقی که با افشای حقوق نجومی پدرش از صندوق توسعه ملی و دریافت کمک هزینه فراغت فرزندان، شایعات در مورد استفاده او از رانت صفدر حسینی برای ورود به لیست امید را تقویت کرد.

از دیگر موضوعاتی که باعث افزایش انتقادها نسبت به لیست امید شد موضوع انتخاب رئیس مجلس دهم بود، در شرایطی که اصلاح‌طلبان مدعی بودند توانسته‌اند بیش از 160 نفر از اعضای لیست خود را وارد مجلس کنند در رأی‌گیری برای انتخاب ریاست موقت مجلس، عارف به عنوان نامزد لیست امید تنها توانست 103 رأی از منتخبان مجلس را به دست آورد مساله که باعث شد کواکبیان مدعی شود عده‌ای از لیست امید با ما عکس یادگاری گرفتند اما سبدشان را جای دیگری گذاشتند.

شوک نتیجه انتخابات ریاست و کمیسیون‌های مجلس باعث شده تا بسیاری از چهره‌های اصلاح‌طلب با طرح این مساله که شورای سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان با کنار گذاشتن ضوابط برای انتخاب نامزدها براساس رابطه و نظر افرادی خاص اقدام به چینش لیست امید کرده، اعتراض خود را به این شورای علنی کنند.

الهه کولایی عضو ارشد شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان مدتی بعد گفت: همیشه پول و قدرت در حوزه سیاست تاثیرگذار هستند. برخی کاندیداها از طریق رانت وارد لیست امید شدند و من این مسئله را تکذیب نمی‌کنم.

انتخابات شورای‌شهر و حواشی ادامه‌دار لیست امید

نحوه چینش لیست امید در انتخابات پایان حواشی نبود و موضوع انتخاب لیست اصلاح‌طلبان در انتخابات پنجمین دوره شورای شهر تهران هم با حواشی بسیاری همراه بود.

با اعلام اسامی نامزدهای لیست امید برای انتخابات شورای شهر پنجم تهران، اعتراضات نسبت به کنار گذاشتن بسیاری از افراد شاخص جریان اصلاحات از این لیست شدت گرفت و برخی از اعضای سرشناس اصلاح‌طلب ترجیح دادند لیست‌های متفاوتی را ارائه کنند.

در شرایطی که شورای سیاست‌گذاری اصلاحات موضوعاتی مانند تجربه اجرایی، رزومه تحصیلی و کارآمدی افراد مخصوصا در مدیریت شهری را ملاک‌های انتخاب نامزدهای لیست شورای شهر اعلام کرده‌ بودند اخباری منتشر می‌شد که حاکی از ملاک قرار گرفتن مسائل دیگری برای انتخاب این نامزدها بود. فاطمه دانشور عضو شورای شهر چهارم در گفتگویی درباره دلایل عدم قرار گرفتن خویش در لیست امید گفت که از من برای حضور در لیست امید 2 میلیارد تومان مطالبه کردند و چون چنین مبلغی را به آنها ندادم از لیست خط خوردم.

در ادامه روزنامه آفتاب‌یزد غلامحسین کرباسچی دبیرکل حزب کارگزاران را فردی معرفی کرد که مبلغ 2 میلیارد تومان از کاندیداهای شورای شهر درخواست کرده؛ موضوعی که نه تنها توسط کرباسچی رد نشد بلکه وی در واکنش به انتشار این خبر گفت: 2 میلیارد و 100 میلیون، برآیند تبلیغات ستاد شده بود که قرار بود نامزد‌ها سهمیه‌ای از این مبلغ را بدهند.

فاطمه دانشور ضمن انتقاد از عملکرد شورای عالی سیاست‌گذاری در نحوه چینش لیست امید تاکید کرد: لیست امید رویکردی کاملا حزبی و سیاسی دارد در حالی که باید رویکرد شورای شهر اجتماعی باشد و فعالان اجتماعی، نمایندگان جامعه مدنی و نمایندگانی که دائم در بین مردم بودن را تجربه کرده‌اند راهی شورای شهر شوند.

عضو سابق شورای اسلامی شهر تهران تاکید کرد: اگر بخواهیم سهم حزبی را هم مطرح کنیم حتی تقسیم‌بندی‌های حزبی نیز عادلانه صورت نگرفته است، چرا باید یک حزب تازه تاسیس کرسی‌های زیادی بگیرد اما احزاب دیگر حتی یک کرسی هم نداشته باشند.

محمود صادقی نماینده تهران و عضو شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح طلبان تاکید کرده بود که شورای سیاست‌گذاری برای گزینش لیست امید از 800 نفر به 21 نفر به جای امتیازبندی صرفا براساس نظر برخی افراد لیست انتخاب یا مهندسی شده عمل کرده‌ است.

البته پیش از این جواد امام مدیرعامل بنیاد باران و عضو شورای عالی سیاست‌گذاری از دستکاری در امتیازات کاندیداها و اضافه کردن تعداد زیادی کاندیدای منتسب فاقد امتیاز لازم به یکی از احزاب اصلاح‌طلب به فهرست 150 نفره و راهیابی چند نفر از آنان به لیست امید خبر داده بود.

سایت انتخاب نزدیک به خانواده هاشمی رفسنجانی یکی از این افراد فاقد امتیاز را ژاله فرامرزیان دانسته بود و نوشت: فرامرزیان که تا ماه‌های اخیر چهره‌ای گمنام و ناشناخته در میان اصلاح‌طلبان بود، در هفته‌های اخیر به یکی از عوامل جدی اختلاف و نارضایتی چهره‌های اصلاح‌طلب تبدیل شده است.

در ادامه این سایت مدعی شد: فرامرزیان که ابتدا قرار بود به عنوان منشی شورای سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان در شورای‌شهر صرفا پیگیر مسایل اجرایی باشد، با برقراری برخی روابط سیاسی و دستکاری در فرآیند گزینش کاندیداهای اصلاح‌طلب در انتخابات شورای شهر به یک چهره جنجالی و پرحاشیه تبدیل شده است؛ همه این‌ها در حالی است که مدتی پیش فرامرزیان به عنوان رئیس دوره‌ای شورای هماهنگی جبهه اصلاحات انتخاب شد.

این روزها با گذشت بیش از یک ماه از زمان انتخابات تازه برخی دیگر از واقعیات پشت پرده در خصوص نحوه چینش لیست امید منتشر می‌شود، چند روز پیش شکوری‌راد دبیرکل حزب اتحاد ملت ایران که نزدیک به نیمی از اعضای فعلی شورای شهر عضو حزب تازه تاسیس آن هستند و مابقی عمدتا به او هماهنگند در گفتگویی با اشاره نارضایتی رئیس دولت اصلاحات از نحوه چینش لیست امید گفته است: رئیس دولت اصلاحات به دلیل اینکه برخی انتقادها به ایشان منتقل شد، نسبت به فهرست مسأله داشتند و تا روز دوشنبه صبح یعنی ۶ روز بعد از بسته شدن فهرست، از تأئید فهرست خودداری کردند.

شکوری‌راد در ادامه خاطر نشان می‌شود:‌ به دلیل اینکه فهرست مصوب صحن شورایعالی سیاستگذاری بود و تشکیل جلسه شورای عالی سیاستگذاری برای اعمال نظرات رئیس دولت اصلاحات عملاً امکانپذیر نبود؛ در نهایت مجاب شد از همان فهرست حمایت کند.

وی در ادامه به اختلاف بین رئیس دولت اصلاحات با عارف در جریان چینش لیست امید برای شورای شهر تهران پرداخته و با اشاره پس از اعتراض رئیس دولت اصلاحات شورا دیگر جلسه‌ای نداشت اظهار داشت: وقتی رئیس دولت اصلاحات اعتراض خود را به آقای عارف منتقل کرد، آقای عارف به جای اینکه مسأله را حل و فصل کنند، کار را رها کردند.

دبیرکل حزب اتحاد ملت همچنین در خصوص دلیل افزایش میزان حواشی علنی شده درباره نحو چینش لیست امید برای شورای‌شهر نسبت به لیست مجلس خاطر نشان کرد: در مجلس هم اعتراض درونی وجود داشت، اما به بیرون درز نکرد. در انتخابات شوراها چون فراخوان دادند و نامزدهای شاخص زیاد بودند، بحث خیلی عمومی شد. فراخوان اشتباه بود.

اظهارات شکوری‌راد واکنش محسن رهامی عضو شورای عالی سیاست‌گذاری را در پی‌داشت او با بیان اینکه بنده هم در مورد نارضایتی رئیس دولت اصلاحات در مورد لیست شورای شهر، شنیده بودم اظهار داشت: پس از آنکه مطالب و اعتراضاتی از سوی جریان چهره‌های بارز جریان اصلاحات در مورد چگونگی بستن لیست مطرح شد، جناب منتجب‌نیا به وی نامه نوشت که لیست را دیگر تائید نکنید و انتخاب را به مردم واگذار کنید.

وی در ادامه با اشاره به اینکه پس از ارائه لیست از سوی شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان، رئیس دولت اصلاحات دچار تردید شده بود اظهار داشت: دوستانی از شورای‌عالی به رئیس دولت اصلاحات گفتند که اگر لیست را تایید نکنید ممکن است شورا به دست جریان‌های دیگر بیافتد و وی نگرانی پیدا کرد. نهایتا، به رئیس دولت اصلاحات گفتند که لیست فشل می‌شود و وی را به این جمع بندی رساندند و نگرانش کرده بودند که اگر لیست را تایید نکنید فضا از دست می‌رود.

محسن رهامی با اشاره به افراد معترض و استدلال آنها نسبت به لیست شورای شهر گفت: ما انتقاد داشته و داریم. دوستانی از جمله برخی اعضای شورای فعلی شهر می‌گفتند در بحث رای‌گیری و امتیازات، امتیاز بیشتری داشتند. همچنین افراد دیگری نیز همین سخن را می‌گفتند، از جمله افرادی که رئیس دولت اصلاحات، نسبت به عدم حضورشان معترض بود.

عضو شورای عالی سیاست‌گذاری در ادامه با اشاره به پذیرفتن بخشی از انتقادات از سوی رئیس دولت اصلاحات خاطرنشان کرد: اخیرا جلسه شورای مشورتی برگزار شد. رئیس دولت اصلاحات هم تاکید کردند که بخشی از انتقادات به شورای عالی و ترکیبش را قبول دارند و این باید اصلاح شود.

انتخابات تمام شده

اکنون انتخابات تمام شده و از مدتی دیگر شورای جدید شهر تهران آغاز به کار خواهد کرد اما موضوعی که هنوز بی‌پاسخ مانده نتیجه اعتماد به لیست اصلاح‌طبان است؛ لیست اصلاح‌طلبان دوبار تا به حال مورد تائید اکثریت مردم تهران قرار گرفته و هر دوبار هم حواشی بسیاری به دنبال نحوه انتخاب این لیست بوده است.

امروز انتقادات حتی از عارف به عنوان رئیس شورای سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان و رئیس فراکسیون امید مجلس بالا گرفته و نه تنها برخی از اعضای این فراکسیون نسبت به نگاه بالا به پائین او به دیگر نمایندگان و همچنین سکوت طولانیش در مجلس معترض هستند بلکه از سوی دیگر او حتی هنوز نتوانسته دوستان نزدیک خود را نسبت نه نحو چینش لیست امید در جریان انتخابات مجلس و شورای‌شهر قانع کند.

فارغ از اینکه انتخاب هندوانه بسته لیست اصلاح‌طلبان در مجلس و شورای‌شهر کاری درست بوده یا نه، اکنون با اخباری که در خصوص نحوه چینش این لیست مخصوصا برای شورای شهر تهران منتشر می‌شود زنگ هشدار در خصوص نحوه مدیریت شهر تهران برای چهار سال آینده به صدا در آمده است. در شرایطی که شورای شهر از محل‌هایی است که به نظر همگان باید به جای دیدگاه سیاسی، تخصص در مدیریت موضوعات شهری مورد توجه قرار گیرد، اخبار منتشر شده در خصوص نفوذ افراد و جریانات سیاسی در چینش لیست پیروز در انتخابات، آینده تهران را در غباری از ابهام برده است.